Hoe een direkte oogspiegel te gebruiken?


De direkte oftalmoscoop is een handig instrument maar wordt vaak onvoldoende gebruikt door niet-oogartsen. De volgende stappen helpen de arts om een goed fundusbeeld te verkrijgen indien de media helder zijn, dwz zonder cornea, lens of glasvocht troebelingen.

  1. Ga aan de rechterzijde van de patient staan of zitten om het rechteroog te onderzoeken.
     
  2. Stel ´0´ in op de oftalmoscoop en begin met de kleine opening.
     
  3. Houd de oftalmoscoop vertikaal in de rechterhand voor je rechteroog met de lichtbundel gericht naar de patient. Plaats je rechter wijsvinger op de rand van het lensrad zodat je de lenzen kan wijzigen indien nodig.
     
  4. Verduister de kamer. Vraag de patient recht vooruit te kijken naar een voorwerp op afstand. (indien de patient naar het licht kijkt of scherpstelt op een dichtbijgelegen object, wordt de pupil eng door accommodatie, wat het onderzoek bemoeilijkt.)
     
  5. Breng de oftalmoscoop ongeveer 15 cm voor en lichtjes rechts (25graden) van de patient en schijn de lichtbundel in de pupil. Er verschijnt een rode reflex als je door de pupil kijkt. (Afwezigheid van een rode reflex komt voor in een dense cataract of een verlittekende cornea.)
     
  6. Terwijl de patient een voorwerp op afstand fixeert, houd je de reflex zichtbaar en beweeg je langzaam naar de patient. De papil wordt zichtbaar als je ongeveer 3-5 cm van de patient verwijderd bent. Als het beeld onscherp is, draai dan de lenzen met je wijsvinger tot de papil zo scherp mogelijk wordt. Een hypermetroop oog heeft meer plus lenzen nodig voor het fundusbeeld scherp wordt, een myoop oog heeft meer minuslenzen nodig voor een scherp beeld.
     
  7. Onderzoek nu de papil voor scherpe omgrenzing, kleur, verhevenheid en bloedvaten. Volg elk bloedvat zo ver mogelijk perifeer als mogelijk. Stel scherp op de papil en beweeg het licht ongeveer 2 papildiameters naar temporaal om de macula in beeld te krijgen. Je kan de patient ook vragen naar het licht van de oftalmoscoop te kijken, dit zal automatisch de macula in beeld brengen. Let op afwijkingen in de macula regio. De roodvrije filter geeft een beter beeld van de macula. [TABEL 1 invoegen]

    Als de patient komt met visusdaling:

    1. onderzoek de papil voor zwelling (oedeem): te zien bij anterieure ischaemische opticus neuropathie, venenstamocclusie.
    2. onderzoek de vaten voor:
      • Tortuositas en dilatatie zoals in venenstamocclusie;
      • Verdunde vaten zoals in arteriele stamocclusie
    3. onderzoek het netvlies voor:
      • Bleekheid bij een arteriele stamocclusie
      • Bloedingen bij een veneuze occlusie, diabetische retinopathie

     
  8. Om de periferie te onderzoeken, vraag de patient om :
    1. naar boven te kijken voor het netvlies superior
    2. naar beneden te kijken voor het netvlies inferior
    3. naar temporaal te kijken voor het temporale netvlies
    4. naar nasaal te kijken voor onderzoek van het nasale netvlies.

Door middel stap 7 en 8 kan bijna elke afwijking in de fundus gevonden worden.

(Let op: bij patienten die klagen van plots ontstane floaters, kan met de direkte oftalmoscoop soms niet ver genoeg perifeer gekeken worden om een perifere scheur of defect te lokalizeren en is verwijzing nodig vooral indien netvlies bloedingen gezien worden.)

Tips voor beter fundusonderzoek

  1. Cornea reflecties kunnen storend zijn voor fundusonderzoek.
    Dit kan verholpen worden door:
     
    • Gebruik van een gepolarizeerde filter die in sommige oftalmoscopen aanwezig is.
       
    • Kleine opening, maar dit beperkt het deel van de fundus dat verlicht wordt.
       
    • Schijn het licht naar de rand van de pupil in plaats van direct door het pupilcentrum.
       
  2. Kleine pupil vooral bij oudere patienten. Gebruik van kortwerkende mydriatica kan het deel van de fundus dat onderzocht wordt vergroten. De beste combinatie is tropicamide 1% en phenylepherine 2.5% aangezien zij werken op verschillende irisspieren. Als je slechts een druppel kan gebruiken, druppel dan tropicamide aangezien dit de pupil beter verwijdt dan phenylephrine.